środa, 13 stycznia 2021

Kolory w walce z rakiem

Uwielbiam kolory! Noszę się kolorowo. Jeszcze ważniejsze niż nasz strój są jednak kolory na talerzu! Dlaczego? Związki roślinne, które decydują o barwach warzyw i owoców mają niebywałą moc. Nie jest to żaden slogan w stylu pop-zielarstwa, jakie dziś coraz bardziej nas zalewa. Piszę serio, mimo, że słowo „moc” brzmi mało naukowo. 

Wszyscy wiedzą, że spożywanie warzyw i owoców to podstawa zdrowej diety. Wiemy też, że w kraju nad Wisłą standardowy Kowalski ciągle niespecjalnie się tym przejmuje. Karotenoidy, antocyjany, flawonoidy między innymi działają przeciwnowotworowo. Prowadzone są wręcz interwencje kliniczne, np. antocyjany czarnej maliny w raku jelita grubego, likopen w nowotworach mózgu, czy raku prostaty, które pokazują, że spożywanie/suplementowanie tego typu substancji daje poprawę stanu pacjentów onkologicznych. 

Ostatnio trafiłam na bardzo ciekawe badania, z których wynika, że luteina ma siłę działania przeciwnowotworowego porównywalną do taksanów, czyli leków chemioterapeutycznych takich, jak paklitaksel oraz docetaksel, które są stosowane między innymi w raku piersi. Połączenie luteiny z taksanami działało jeszcze silniej, niż substancje te stosowane osobno. Były to badania in vitro na różnych liniach komórkowych raka piersi. Używane stężenia luteiny (np. 0.5 μmol/l) były fizjologiczne i porównywalne do zawartości w osoczu krwi podczas stosowania diety bogatej w tą substancję.

Dostępne dowody sugerują, że stężenia luteiny mieszczące się w zakresie 0,6–1,05 μmol/l (350–600 μg/l) można uznać za docelowe w profilaktyce różnego rodzaju chorób. Przykładowo z badań epidemiologicznych wynika, że jej zawartość we surowicy krwi na poziomie 0.6 μmol/L ma działanie ochronne przed rozwojem zwyrodnienia plamki żółtej. Do badań klinicznych w kontekście zastosowania luteiny łącznie z taksanami w raku piersi jeszcze nie dotarłam, ale mam nadzieję, że takie się wkrótce pojawią. Autorzy wspomnianej wyżej pracy naukowej sugerują wręcz, że luteina jest obiecującą alternatywą dla taksanów! Wyniki tych badań otwierają także perspektywę dla możliwości zmniejszenia toksyczności chemioterapii taksanami, dzięki stosowaniu niższych skutecznych dawek tych leków w połączeniu z luteiną. 

Jaka jest różnica między luteiną a taksanami? Ogromna, jeśli chodzi o działania niepożądane. Przede wszystkim luteina jest obecna w naszej diecie, ma właściwości prozdrowotne. Natomiast taksany to hamujące podziały komórek pochodne trującego cisa. W badaniach tych wykazano, że luteina nie działała na komórki zdrowe, tylko zmienione nowotworowo, natomiast taksany nie cechują się taką wybiórczością. Luteina w dużych ilościach występuje w jarmużu, szpinaku, roszponce, brokułach, czy brukselce. Znajdziemy ją w zupie dyniowej, liściach pietruszki oraz kwiatach aksamitki.  

                             
fot. pl.freepik.com

Działanie przeciwnowotworowe luteiny to nie wszystko. Związek ten wspiera procesy widzenia, poprawia zdolności kognitywne, chroni przed chorobami układu krążenia. Warto nadmienić, że jednocześnie analizowano w cytowanych badaniach wpływ innych barwników roślinnych, b-karotenu oraz astaksantyny, które nie zadziałały cytotoksycznie na komórki raka piersi. Wyniki tych badań są ciekawe i obiecujące. Warto jednak pamiętać, że działanie chemoprewencyjne związków roślinnych nie zależy od pojedynczego składnika, ale sumy ich plejotropowego oddziaływania na organizm. Chociaż suplementacja luteiny często daje dobre rezultaty, nie zastąpi ona kolorowej diety. Zwłaszcza, że nie ma aktualnie jasności, czy jej zbyt duża podaż w formie suplementów nie będzie wywierać efektów niepożądanych. Jeśli decydujemy się na wysokie i niestandardowe dawki luteiny, powinniśmy rozważyć bezpieczeństwo takiej interwencji, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Problem ten nie występuje, przy stosowaniu jej żywieniowych źródeł. 

Karotenoidy to niezwykle ciekawe barwniki roślinne, przygotowałam na ich temat ponad 80-minutowy wykład w ramach kursu Fitochemii Roślin Leczniczych. Jest możliwość wykupienia samego wykładu o karotenoidach, w powyższym linku pobierzesz też do niego prezentację. Jeśli chcesz poznać szczegółowo także inne związki roślinne, zapraszam na cały kurs! Znajdziesz tam wykłady także o innych barwnikach roślinnych i substancjach o działaniu przeciwnowotworowym.  

Źródło: Xiaoming Gong, Carotenoid Lutein Selectively Inhibits Breast Cancer Cell Growth and Potentiates the Effect of Chemotherapeutic Agents through ROS-Mediated Mechanisms, Molecules 2018, 23, 905